14 Mart Tıp Bayramı Nasıl Ortaya Çıktı?

            14 Mart 1827’de ilk cerrahhane II. Mahmut döneminde Hekimbaşı Mustafa Behçet’in önerisiyle Şehzadebaşın’daki Tulumbacıbaşı Konağı’nda Tıphane-i Amire ve Cerrahhane-i Amire adıyla kuruldu, bu tarih modern tıp eğitiminin başladığı gün olarak kabul edilir. İşte 14 Mart Tıp Bayramı bu tarihten ortaya çıkmıştır, okulun kuruluş günü “Tıp Bayramı” olarak kutlanmaktadır.

            İlk kutlama 1919 yılında İstanbul’da yapıldı, İstanbul o tarihte işgal altındaydı. Tıbbiye 3. sınıf öğrencisi Hikmet Boran önderliğinde, 1919 yılı 14 Mart’ında, tıp okulu öğrencileri işgali protesto için toplandılar ve bu protestoya dönemin ünlü doktorları da destek verdi. Böylece ilk tıp bayramı, tıpçıların yurdu savunduğu gün olarak da tarihe geçti.

            14 Mart’ın ilk kez kutlanış hikayesini, Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zeliha Özer, şöyle anlatıyor:

            “Osmanlılar Birinci Dünya Savaşı’ndan yenik ayrıldığı ve İngiliz Donanması, topları şehre çevrili halde Haydarpaşa Limanı’nda demirlediği günlerde, işgalciler limana yakın olduğu için dönemin Tıp Fakültesi olan Tıbbiye-i Şahane binasına el koymuştu, ancak, Tıbbiye öğrencileri bu duruma sessiz kalmamaya karar verdi ve Hikmet Bey etrafında örgütlendi. İşgali protesto edeceklerdi.”

            Özer, 14 Mart sabahı Hikmet Bey ve arkadaşlarının dev bir Türk bayrağı hazırladığını, İngiliz nöbetçileri atlatarak okulun iki kulesinin arasındaki çatıya çıktığını ve ardından dev bayrağı dalgalandırdığını söyleyerek, şöyle devam ediyor:

            “Üniversitemiz yaptığı arşiv çalışmalarında ve tanıklarla görüşmelerinde, İngilizlerin eyleme katılan tüm öğrencileri tutukladığını da saptadı. Ancak anlatılanlara göre, Hikmet Bey ve arkadaşları, bahanelerini hazırlamıştı; 14 Mart 1827 tarihi, Osmanlı’da ilk modern tıp öğreniminin başladığı tarih olarak kabul ediliyordu. Öğrenciler “Biz her yıl 14 Mart’ı kutlarız” diye savunma yaptılar. İngilizler, bu eylemi sineye çekmek zorunda kaldı.”

            Tıbbiye öğrencilerinin milli mücadelede de önemli roller oynadığını, Tıbbiyelileri temsilen Sivas Kongresi’ne de Tıbbiyeli Hikmet’in katıldığını söyleyen Özer, izini sürdükleri hikayenin devamını ise şu sözlerle anlatıyor:

            “Kongrenin bir bölümünde İngiliz mandasından yana olanlarla, Amerikan mandasından yana olanlar tartışıyor, Mustafa Kemal olanları izliyordu. Manda isteklerine daha fazla seyirci kalamayan Tıbbiyeli Hikmet, söz alarak ayağa kalktı ve kongreye şöyle seslendi: “Mandayı kabul edemem. Eğer kabul edecek olanlar varsa, bunlar her kim olursa olsun şiddetle ret ve takbih ederiz. Farzımuhal manda fikrini siz kabul ederseniz sizi de reddederiz!” Bu konuşma üzerine Mustafa Kemal ayağa kalkmış ve “Gençlikle iftihar ediyorum ve gençliğe güveniyorum. Biz ekalliyette kalsak dahi mandayı kabul etmeyeceğiz. Parolamız tektir ve değişmez: Ya istiklal, Ya ölüm!”

Kurtuluş Savaşı’ndan sonra Genel Cerrah olarak ülkenin dört bir yanında halak hizmet edene Hikmet Boran, 1945 yılında İstanbul’da hayatını kaybetti.

            1929-1937 yılları arasında ise tıp bayramı 12 Mayıs tarihinde kutlandı, bu tarih Bursa’daki Yıldırım Darüşşifası’nda ilk Türkçe tıp derslerinin başladığı tarih olduğu için tıp bayramı yapılmıştı, ancak zamanla bu uygulamadan vazgeçildi ve tıp bayramı yeniden 14 Mart’ta kutlanılmaya başlandı.

            Bu yazımızda sizlere 14 Mart tıp bayramının nasıl ortaya çıktığını ve ne zamandan beri kutlandığını aktarmaya çalıştık, tıp dünyasıyla alakalı bilgilendirici diğer yazılarımızı okumak için lütfen Blog sayfamızı takip edin.

Kaynak: https://www.tipakademisi.com/blog/14-mart-tip-bayrami